Mikrobesin ve makrobesinler, vücudun ihtiyaç duyduğu ana besin gruplarını ifade etmek için kullanılır. Mikrobesinler genel olarak vitaminleri ve mineralleri tanımlar.  Makrobesinler ise protein, yağ ve karbonhidratları içerir. İnsan vücudu, makrobesinlere kıyasla daha az miktarda mikrobesine ihtiyaç duyar. Bu yüzden “makro” ve “mikro” olarak adlandırılırlar.

Mikrobesinlerden vitaminler, vücudun enerji üretimi, bağışıklık fonksiyonu, kan pıhtılaşması ve diğer işlevler için gereklidir. Mineraller ise büyüme, kemik sağlığı, sıvı dengesi ve diğer birçok süreçte önemli görevler üstlenir. İnsan vücudu çoğunlukla vitamin ve mineral üretemediğinden, ancak gıdalar yoluyla mikrobesinler alınabilir.

Makrobesinler ise vücuda enerji sunan ve işlevlerini sürdürmek için ihtiyaç duyduğu bileşenleri sağlayan besin grubudur. Karbonhidratlar, proteinler ve yağlar bu grupta bulunur. Diğer besinlere kıyasla daha büyük miktarlarda ihtiyaç duyulduğu için “makro” terimi kullanılır.

Mikrobesin Öğeleri Nelerdir?

Mikrobesinler dört ana kategoriye ayrılır, bunlar şöyle sıralanır:

• Suda çözünen vitaminler

Çoğu vitamin suda çözünür ve bu nedenle suda çözünen vitaminler olarak adlandırılırlar. Daha fazla alındığında vücutta depolanmazlar ve fazlası idrar ile birlikte vücuttan dışarı atılır.

Suda çözünen vitaminler ve işlevleri şunlardır:

• B1 Vitamini (Tiamin): Besinlerin enerjiye dönüştürülmesine yardımcı olur.
• B2 Vitamini (Riboflavin): Enerji üretimi, hücre fonksiyonu ve yağ metabolizması için gereklidir.
• B3 Vitamini (Niasin): Besinlerden enerji üretimini destekler.
• B5 Vitamini (Pantotenik asit): Yağ asidi sentezi için gereklidir.
• B6 Vitamini (Piridoksin): Vücutta enerji için depolanmış karbonhidratlardan şeker salınmasına ve kırmızı kan hücreleri üretimine yardımcı olur.

• B7 Vitamini (Biyotin): Yağ asitleri, amino asitler ve glikoz metabolizmasında rol oynar.
• B9 Vitamini (Folat): Hücre bölünme fonksiyonu için önemlidir.
• B12 Vitamini (Kobalamin): Kırmızı kan hücresi oluşumunun yanı sıra sinir sistemi ve beyin fonksiyonu için gereklidir.
• C Vitamini (Askorbik asit): Nörotransmitterlerin ve kollajenin metabolizması için gereklidir.

• Yağda çözünen vitaminler

Yağda çözünen vitaminler suda çözünmezler. Bunlar, bir yağ kaynağı ile birlikte tüketildiğinde vücut tarafından en iyi şekilde emilirler. Yağda çözünen vitaminler, tüketildikten sonra, ileride kullanılmak üzere karaciğerde ve yağ dokularında depolanır.

Yağda çözünen vitaminler ve işlevleri şunlardır:

• A Vitamini: Görme işlevi ve göz sağlığı için gereklidir.
• D Vitamini: Bağışıklık fonksiyonunu destekler, kalsiyum emilimine ve kemik büyümesine yardımcı olur.
• E Vitamini: Bağışıklık işlevine yardımcı olur ve hücreleri hasardan koruyan bir antioksidan görevi görür.
• K Vitamini: Kan pıhtılaşması ve kemik gelişimi için gereklidir.

• Makromineraller

Belirli işlevleri yerine getirmek için vücut makrominerallere ihtiyaç duyar.

Makromineraller ve işlevleri şunlardır:

• Kalsiyum: Kemiklerin ve dişlerin düzgün gelişimi ve işlevi için gereklidir. Kas fonksiyonuna ve kan damarı kasılmasına yardımcı olur.
• Fosfor: Kemik ve hücre zarı yapısının bir parçasıdır.
• Magnezyum: Kan basıncının düzenlenmesi de dahil olmak üzere 300’den fazla enzim reaksiyonuna yardımcı olur.
• Sodyum: Sıvı dengesine ve kan basıncının korunmasına yardımcı olarak elektrolit görevi görür.
• Klorür: Genellikle sodyum ile birlikte bulunur. Sıvı dengesinin korunmasına yardımcı olur ve sindirim sıvıları üretmek için kullanılır.
• Potasyum: Hücrelerde sıvı seviyesini koruyarak, sinir iletimi ve kas fonksiyonuna yardımcı olarak elektrolit görevi görür.

• Mikromineraller

İnsan vücudunun, makrominerallere kıyasla daha az miktarlarda ihtiyaç duyduğu besin maddeleridir ve vücuttaki birçok işlev için gereklidirler.

Mikromineraller ve işlevleri şunlardır:

• Demir: Kaslara oksijen iletilmesine yardımcı olur ve belirli hormonların üretilmesini destekler.
• Manganez: Karbonhidrat, aminoasit ve kolesterol metabolizmasına yardımcı olur.
• Bakır: Bağ dokusu oluşumunun yanı sıra beyin ve sinir sisteminin sağlıklı işlevi için gereklidir.
• Çinko: Normal büyüme, gelişim, bağışıklık fonksiyonu ve yaraların iyileşmesi için gereklidir.
• İyot: Tiroid fonksiyonlarının düzenlemesine yardımcı olur.
• Florür: Kemik ve dişlerin gelişimi için gereklidir.
• Selenyum: Tiroid bezi, üreme ve oksidatif hasara karşı savunma için önemlidir.

Makrobesin Öğeleri Nelerdir?

Makrobesinler üç ana kategoriye ayrılır, bunlar şöyle sıralanır:

• Karbonhidratlar

Çoğu karbonhidrat, glikoza veya şeker moleküllerine parçalanır. Parçalanmayan ve sindirilmeden vücuttan geçen bir karbonhidrat türü ise lif olarak adlandırılır.

• Proteinler

Proteinler sindirildiğinde amino asitlere dönüştürülür. Toplam 20 adet amino asit vardır ve vücutta önemli işlevlere sahiptir. Bunlardan 9 tanesi temel (esansiyel) amino asit olarak adlandırılır ve gıdalardan alınması gereklidir.

• Yağlar

Yağlar, bir diğer ismiyle lipitler, sindirildiğinde yağ asitlerine ve gliserole dönüştürülür. Yağlar, ayrıca yağda çözünen A, D, E ve K vitaminlerinin taşınmasına ve emilimine de yardımcı olurlar.

Makro ve Mikro Besin Hesaplama?

Kişinin mikrobesin ihtiyacı cinsiyet, yaş grubu ve sağlık koşullarına göre değişiklik gösterir. Buna göre, her insan için günlük alınması gereken mikrobesin miktarı belirlenmiştir. Günlük makrobesin tüketimi ise kişinin tercihine ve ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterir. Fakat, genel olarak makrobesin kategorileri ile ilgili olarak aşağıdaki denge önerilir:

• Kalorilerin yüzde 45 ila 65’i karbonhidratlardan,
• Yüzde 20 ila 35’i yağlardan,
• Yüzde 10 ila 35’i ise proteinlerden alınmalıdır.